Πρόληψη: Η κίνηση που μας προσθέτει… χρόνια

«Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν» (καλύτερα να προλαμβάνεις, παρά να θεραπεύεις) έλεγε ο Ιπποκράτης, αναδεικνύοντας χιλιάδες χρόνια πριν με τον πιο γλαφυρό τρόπο τη σημασία της πρόληψης για την υγεία μας. Στον σημερινό φρενήρη και απαιτητικό τρόπο ζωής η πρόληψη γίνεται επιτακτικότερη ανάγκη από ποτέ, αφού μπορεί να αποτελέσει έναν πολύτιμο «σύμμαχο» για την υγεία και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 80% των χρόνιων παθήσεων θα μπορούσε να προληφθεί τόσο μέσω υγιεινών επιλογών όσο και μέσω προληπτικών ελέγχων. Δυστυχώς στην Ελλάδα η πρόληψη δεν έχει γίνει συνείδηση, με συνέπεια όλο και περισσότερος κόσμος να οδηγείται σε θεραπείες και νοσηλείες για νοσήματα που θα μπορούσε να έχει προλάβει, είτε πρωτογενώς είτε δευτερογενώς. Μάλιστα, η χώρα μας είναι μεταξύ των ουραγών στο θέμα της πρόληψης. Μόλις 17 ευρώ αναλογούν σε κάθε Έλληνα για δαπάνες προληπτικής φροντίδας υγείας ετησίως, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος είναι 82 ευρώ και σε κάποιες χώρες ξεπερνά τα 150 ευρώ.

Πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη

Η πρόληψη διακρίνεται σε πρωτογενή και δευτερογενή. Η πρωτογενής αφορά όλες εκείνες τις κινήσεις που κάνει ο καθένας μας στη ζωή του προκειμένου να περιορίσει τους παράγοντες κινδύνου για την υγεία του, όπως είναι το κάπνισμα, η κακή διατροφή, η απουσία σωματικής άσκησης, το στρες και η παχυσαρκία. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι ο μεγαλύτερος εχθρός στην υιοθέτηση ενός ισορροπημένου προγράμματος και συχνά οδηγεί στην αναζήτηση γρήγορων και εύκολων λύσεων –όπως το junk food και το κάπνισμα- για την εκτόνωση του καθημερινού άγχους.

Η δευτερογενής πρόληψη είναι η διενέργεια συστηματικών ιατρικών εξετάσεων, που θα εντοπίσουν εγκαίρως τυχόν προβλήματα υγείας προτού αυτά εκδηλωθούν, μεταξύ των οποίων συστηματικές αιματολογικές εξετάσεις, λιπιδαιμικός έλεγχος, τεστ ΠΑΠ, μαστογραφίες και υπέρηχοι μαστού για τις γυναίκες, PSA για τους άνδρες, καρδιολογικός έλεγχος και πολλές ακόμα εξετάσεις που μπορούν να αποδειχθούν σωτήριες. Η έλλειψη χρόνου εξαιτίας εργασιακών και οικογενειακών υποχρεώσεων προβάλλεται συνήθως ως ο νούμερο «ένα» λόγος αμέλειας για τις προληπτικές εξετάσεις. Ακολουθείται δε από την έλλειψη ασφάλισης/οικονομική δυσχέρεια και την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με την αναγκαιότητα των προληπτικών εξετάσεων.

Παρόλο που τόσο η πρωτογενής όσο και η δευτερογενής πρόληψη είναι σημαντικές για την προαγωγή της υγείας μας και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, η πρώτη είναι καταλυτική για τη διαμόρφωση ενός υγιούς υπόβαθρου, που θα αποτρέπει τους πρόωρους θανάτους. Δεν κοστίζει μάλιστα το παραμικρό, παρά μόνο ίσως λίγη περισσότερη καθημερινή προσπάθεια και θα έπρεπε να αποτελεί την κορωνίδα κάθε συστήματος Υγείας.

Πρόληψη για όλες τις ηλικίες

Συχνά θεωρείται πως η πρόληψη αφορά τις μεγαλύτερες ηλικίες, γιατί τότε εμφανίζονται και τα περισσότερα προβλήματα υγείας, αυτό όμως είναι μια εσφαλμένη προσέγγιση. Αντίθετα η πρόληψη πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία, με την εφαρμογή αρχικά των υποχρεωτικών εμβολιασμών. Όσο δε το άτομο μεγαλώνει θέτει τις βάσεις για την μετέπειτα υγεία του, εκπαιδεύοντας τον εαυτό του σε έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής, που θα του χαρίσει περισσότερα χρόνια ζωής.

Τα στοιχεία είναι αμείλικτα. Οι βασικότεροι παράγοντες κινδύνου για την υγεία είναι στη χώρα μας η υπέρταση, το κάπνισμα, η υψηλή χοληστερόλη, η παχυσαρκία και η απουσία σωματικής άσκησης. Μάλιστα, στο μέτωπο της διατροφής φαίνεται πως οι Έλληνες –παρά τον πλούτο της χώρας μας σε αγροδιατροφικά προϊόντα- απομακρύνονται από τον μεσογειακό τρόπο ζωής.

Η πρόληψη δεν έρχεται να αντικαταστήσει τη θεραπεία ή την περίθαλψη. Στόχος της είναι να προλάβει, όπου αυτό είναι δυνατό, τη δημιουργία προβλημάτων ή να αποτρέψει την εξέλιξή τους σε σοβαρότερες καταστάσεις για τη ζωή μας. Βάζοντάς την στη ζωή μας μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα της καθημερινότητάς μας σε κάθε ηλικία, να μειώσουμε τον κίνδυνο και τη συχνότητα εμφάνισης των ασθενειών και να θέσουμε τις βάσεις για τη μακροζωία, πετυχαίνοντας την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Παράλληλα, η πρόληψη  μειώνει το κόστος και τον χρόνο νοσηλείας, αποσυμφορεί το σύστημα Υγείας και ενισχύει την αποτελεσματικότητά του, ενώ βελτιώνει την αποδοτικότητα της εργασίας ποιοτικά και ποσοτικά.

Κάνουμε την πρόληψη «σύμμαχό» μας με υγιεινές επιλογές κάθε μέρα και συστηματικές προληπτικές εξετάσεις.

Πρόλαβε και κέρδισε ζωή!