Παίρνουμε τη γονιμότητα στα… χέρια μας

Υπάρχει πρόληψη στη γονιμότητα; Μπορούμε να πάρουμε στα χέρια μας τον έλεγχο της γονιμότητάς μας; Η απάντηση είναι «ναι» και μάλιστα σε έναν σημαντικό βαθμό, χωρίς αυτό να σημαίνει πως μόνοι εμείς μπορούμε να κάνουμε θαύματα. Σε κάθε περίπτωση έχουμε τη δυνατότητα να βελτιώσουμε μια σειρά παραγόντων που λειτουργούν αποτρεπτικά για τη γονιμότητα και να αυξήσουμε τις πιθανότητες για μια επιτυχημένη σύλληψη. Για παράδειγμα, η διατροφή, το κάπνισμα, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάσουν τη γονιμότητα τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όταν ένα ζευγάρι διερευνά τις αναπαραγωγικές του επιλογές.  

Παράγοντες κινδύνου για τον άνδρα και τη γυναίκα

Ξεκινώντας από τον άνδρα, ο ρόλος του οποίου στα θέματα της υπογονιμότητας είναι συχνά υποτιμημένος, υπάρχει μια σειρά παραμέτρων που αν προληφθούν, μπορούν να βελτιώσουν τη γονιμότητά του. Η παχυσαρκία, η διατροφή, το κάπνισμα και οι εξαρτησιογόνες ουσίες, η αύξηση της θερμοκρασίας των όρχεων, το κινητό τηλέφωνο και άλλες πηγές ακτινοβολίας, τα συμπληρώματα άγνωστης προέλευσης και τα αναβολικά, οι λοιμώξεις, οι τραυματισμοί των γεννητικών οργάνων, η κιρσοκήλη είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που συνδέονται με την ανδρική γονιμότητα και θα μπορούσαν να τροποποιηθούν με απλούς τρόπους.

Είναι ενδεικτικό πως το αυξημένο σωματικό βάρος και η παχυσαρκία επηρεάζουν τα χαρακτηριστικά και δη τη μορφολογία του σπέρματος.

Μελέτες δείχνουν πως τα κορεσμένα λίπη, το επεξεργασμένο κρέας, τα τυροκομικά, τα γλυκά, τα ανθρακούχα ποτά, το αλκοόλ και ο καφές σχετίζονται με την ανδρική υπογονιμότητα. Μάλιστα, η υπερβολική κατανάλωση των δύο τελευταίων έχει μετρήσιμο αντίκτυπο στην ποιότητα και κινητικότητα του σπέρματος.

Την ίδια στιγμή το κάπνισμα μπορεί να οδηγήσει σε οξειδωτικό στρες το οποίο με τη σειρά του βλάπτει τη γονιμοποιητική ικανότητα του σπέρματος. Μια πολύ συνήθης αιτία για την ανδρική υπογονιμότητα είναι και η κιρσοκήλη, ο ασυμπτωματικός χαρακτήρας της οποίας καθιστά τις προληπτικές εξετάσεις πολύ σημαντικές. Γι’ αυτό και η καλή σχέση του άνδρα με τον ουρολόγο του, η οποία μεταφράζεται σε συχνές επισκέψεις, συστηματικές εξετάσεις και έλεγχο, είναι καταλυτική για την έγκαιρη διάγνωση.

Η υγιεινή διατροφή παίζει ρόλο και στη γονιμότητα της γυναίκας. Μια διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και υδατάνθρακες υψηλού γλυκαιμικού δείκτη μπορεί να οδηγήσει στην παχυσαρκία και την ινσουλινοευαισθησία, αυξάνοντας τον κίνδυνο της υπογονιμότητας. Μάλιστα, η αυξημένη εναπόθεση λίπους στις παχύσαρκες γυναίκες ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς έχει συνδεθεί με μειωμένες πιθανότητες σύλληψης.

Όταν σε αυτή την εικόνα των κακών διατροφικών επιλογών έρχεται να προστεθεί η απουσία σωματικής άσκησης, τότε το ενδεχόμενο της υπογονιμότητας αυξάνεται. Γι’ αυτό και μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως ελαιόλαδο, ξηροί καρποί και λιπαρά ψάρια, μπορεί να κάνει τη διαφορά στο μέτωπο της γονιμότητας. Επίσης, το κόψιμο του καπνίσματος και ο περιορισμός του αλκοόλ είναι δύο χρήσιμα βήματα προς την ενίσχυση της γυναικείας γονιμότητας.

Προληπτικές εξετάσεις

Ο τακτικός έλεγχος των δεικτών γονιμότητας, ακόμα κι αν δεν επιδιώκεται άμεσα η απόκτηση ενός παιδιού, είναι επίσης σημαντικός για την πρόληψη της υπογονιμότητας. Ειδικά σε περιπτώσεις όπου υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης για τις γυναίκες ή έχουν προηγηθεί επεμβάσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα, καλό είναι η γονιμότητα να ελέγχεται από νεαρές ηλικίες.

Έτσι, ο έλεγχος των ωοθηκικών εφεδρειών, δηλαδή του αποθέματος ωαρίων στις ωοθήκες μιας γυναίκας, που μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, είναι πολύτιμος. Οι ενδεδειγμένες εξετάσεις είναι ο ορμονικός έλεγχος της γυναίκας με μια απλή αιμοληψία, αλλά και ο υπερηχογραφικός έλεγχος, που δείχνει την ηλικία των ωοθηκών σε σχέση με την ηλικία της γυναίκας, ενώ παράλληλα διερευνά τη μήτρα και τυχόν προβλήματά της, το ενδομήτριο και την προσβασιμότητα των ωοθηκών. Στην περίπτωση που μια γυναίκα προσπαθεί επί έναν χρόνο να μείνει έγκυος χωρίς επιτυχία και έχει αποκλειστεί ο ανδρικός παράγοντας υπογονιμότητας, τότε η υπερηχογραφική σαλπιγγογραφία είναι η επόμενη διαγνωστική επιλογή. Κατά την εξέταση αυτή ελέγχονται επίσης η μήτρα και οι ωοθήκες και το απόθεμα τους σε ωάρια.

Όσον αφορά στον άνδρα η εξέταση σπέρματος δίνει πολύτιμες πληροφορίες στο ζευγάρι για τη μορφολογία και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, ενώ και το υπερηχογράφημα των όρχεων, εφόσον υπάρχει ιστορικό τραυματισμού ή χειρουργικής επέμβασης στην περιοχή, μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο.

Μέθοδος πρόληψης θεωρείται και η κρυοσυντήρηση ωαρίων και σπέρματος, που διατηρεί την αναπαραγωγική δυνατότητα του άνδρα και της γυναίκας ανέπαφη απέναντι στο πέρασμα του χρόνου. Η υπογονιμότητα μπορεί να προληφθεί σε ένα βαθμό μέσα από την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, αλλά και με τον έγκαιρο και συστηματικό έλεγχο τόσο των δεικτών γονιμότητας όσο και παθήσεων που μπορεί να σχετίζονται με αυτή.

Πρόλαβε & Κέρδισε Ζωή.